Wednesday 19 September 2012

Australia Nia Embaxadora Global ba Feto Sei Vizita TL Mas Violencia Domestika Sei Susar atu Kombate


Tempo Semanal-Dili, 19/09/2012

Embaxadora Penny William (Photo DFAT web)
Austrália nia Embaxadora Globál ba Feto no Feto Foin Sa'e, Penny Williams, sei to’o iha Timor-Leste sexta (20/09). Tuir nota de imprensa ne’ebe Jornal ne’e simu (19/09) husi Embaxada Australia nian, iha dili aviza katak Embaxadora Penny, sei visita TL iha loron rua ninia laran no iha ninia ajenda atu hiit aan ba too distritu suai ne’ebe dala barak sai knua ba problema feto foin sa’e no parte balun harii uma mahon ba sira hodi hetan treinamentu ruma.

“Iha Timor-Leste,  Embaixadora Williams sei hala'o mós vizita ba Suai atu ko'alia ho Feto no Feto Foin Sa'e sira ne'ebé partisipa iha AusAID nia apoiu ba komunidade lokál nia programa edukasaun, kona ba sira nia esperiénsia,” nota de imprensa nee hakerek.

Embaixadora Williams sei hasoru Timor-Leste nia Primeira Dama, Señora Isabel Ruak Ferreira, Embaixadora Boa Vontade ba Edukasaun, Señora Kirsty Sword Gusmao, ho reprezentante senior Timor Oan  sira iha Governu, Parlamentu, NGO sira i setór justisa ho seguransa.

“Iha Timor-Leste ha'u buka atu hametin apoiu ba servisu ne'ebé hala'o ona atu elimina violénsia kait ba jéneru i fó kbiit ba lideransa Feto sira,” Embaixadora Williams hateten hanesan informa iha nota de imprensa refere.

Timor Leste sei iha klima desentendimentu kona ba konseitu igualidade no violencia domestika. Parte balun argumenta katak siruasaun di’ak ona no parte seluk dehan feto sira ezijenti liu. Maibe tuir realidade partisipasaun feto Timor iha politika hahu foo pasu hakat bo’ot iha nasaun ne’e hanesan proprio feto mos bele lubun ruma maka kandidata aan hamutuk ho mane sira hodi hadau malu kadeira numeru um iha nasaun ne’e, barak mos sai ministra, vice ministra, sekretariu do estadu, membru parlamentar no feto barak maka hatudu ona sira nia kapacidade hodi asume kargu xafe balun iha publiku no privadu. Maske nune’e Feto ho mane sira ne’ebe iha ona pozisaun no kuinesimentu seidauk konsege aijuda feto husi idade oioin hodi liberta mos isra nia aan husi violencia ho diskrimasaun iha familias no komunidade ninia leet.

“Ha’u hanoin ami ko’alia barak ona maibe ami seidauk hatene ninia resultadu loloos. Ami konfundi hela maske haree husi televizaun mosu berita seminar ka konferencia barak ona maibe problema violencia hasoru feto sei maka’as hanesan kazu ne’ebe akontese foin lalais ne’e iha distritu ida ne’ebe inan feton maluk ida tenke tama ospital tan ba ninia laen baku,” dehan Merlinda G. A. Da costa estudante universitaria ida ne’ebe hein hela mikrolet besik ninia eskola oin iha Dili.

Nia hatutan katak,” ha’u hanoin ami feto mos labele tuntut demais no mane sira mos presiza kompriende entaun ita bele hetan solusaun ruma.”

Iha parte balun nota de imprensa ne’e mos Embaxador  Penny dehan vizita ida ne'e hanesan vizita dahuluk ninian mai Timor-Leste.  “Timor-Leste,  Austrália nia viziñu besik, parseiru ida ho valór i belun di'ak,” Embaxadora ne’e rekuinese.

Embixadora Williams halo advokasia ba Feto sira nia igualdade iha partisipasaun polítika, ekonomia i mós asuntu sosiál.  Austrália nia Primeira Ministra, Julia Gillard, mak harii Knaar Fatin Embaixadora Globál ba Feto no Feto Foin Sa'e sira, iha tinan 2011husi. Hamosu knaar Embaixadora Globál nian ne'e, reflete Governu Austrália nia kompromisu ativu iha arena globál ho foku espesiál ba rejiaun Azia Pasífiku, hodi hahi'i igualdade jéneru i mós atu fó kbiit ba Feto sira nia lian iha mundu. 

Iha parte seluk tuir observasaun violencia sexual no trafiku feto hahu atakes daudaun Timor Leste no ema balun hahu simu ona kadeia tan komete erru sira ne'e. Tempo semanal daudaun ne'e buka hatene hela kona ba trafiku feto i sei la kleur tan publika iha edisaun ruma tuir mai. 

No comments: